Arjantin ekonomisinde deprem, peso yüzde 6 değer kaybetti

Arjantin Merkez Bankası, kıt dolar rezervleriyle pesoyu kurtarmak zorunda kaldı ve ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, yatırımcıları rahatlatmak için kendi “ne gerekiyorsa” stratejisini uygulamaya koydu ve en azından Ekim ayı sonundaki seçimlere kadar döviz takası, finansal destek ve çöküşü durdurmak için gerekli tüm önlemleri vaat etti. Ancak barış sadece birkaç gün sürdü.

Bessent’in açıklamaları ve BM zirvesindeki Milei-Trump görüşmesi, Arjantin pesosu ve risk priminde önemli bir istikrarın habercisi olsa da, piyasalar bu “kurtuluş”a olan inancını rekor sürede kaybetti. Risk primi, birkaç gün önce 830 puana kadar geriledikten sonra tekrar 1.230 puana yükseldi. Peso ise, Arjantin Merkez Bankası’nın alımlarla tekrar müdahale etmesinden kısa bir süre önce dün %6 değer kaybetmişti . Yurtdışında işlem gören Arjantin hisse senetleri %7 düştü.

Bu hareketlerin ardından Arjantin Merkez Bankası peso satın aldı, ancak işlemin toplam tutarı henüz bilinmiyor. La Nación gazetesi , hareketin 748 milyon dolar, brüt rezervlerin ise 40,374 milyar dolar olduğunu tahmin ediyor. Bu olaylar ışığında Milei, 14 Ekim’de Beyaz Saray’da Trump ile bir toplantı sözü verdi ve yatırımcılara 2026 yılı için finansman ihtiyaçlarının karşılandığını hatırlattı. Ayrıca Bessent’in vaatlerini yineleyerek, 20 milyar dolarlık bir takas hattı, ABD’nin Arjantin devlet tahvili satın alımları ve ABD Banka İstikrar Fonu’ndan doğrudan döviz satın alımları olacağını iddia etti . Ancak ABD’nin vaatleri artık yatırımcıları rahatlatmaya yeterli görünmüyor.

Öncelikle, Trump ile bu görüşme, ABD’nin Demokratlarla yeni bir borç tavanı müzakereleri sırasında hükümetin kapanmasının eşiğinde olduğu bir dönemde gerçekleşiyor. Bu bağlamda, Arjantin ile varılan anlaşmaya dair ayrıntıların eksikliği, “ABD yardımının” güven artırıcı bir unsurdan başka bir şey olmadığı yönünde yaygın bir kanıya yol açıyor

Citigroup, piyasanın şüpheci hale geldiğini, çünkü ” ellerinde bazuka salladıklarını, ancak kullanma niyetleri olmadığını” açıklıyor. Bu ekonomik enjeksiyonun güvenilirliği konusunda şüpheler var ve yeni detaylar olmadığı için Arjantin’in günlük işleri kontrolden çıkıyor. Daha da önemlisi, dün Arjantin tarım ürünlerinin gümrük vergisi ödemek zorunda kalmayacağı son gündü; bu muafiyet, ülkeye dolar akışının anahtarıydı. Bu muafiyetin sonu, tüm bu güvensizliğin fitili oldu. Eylül vadeli işlem sözleşmelerinin de vadesi doluyor ve bu durum pesoyu da etkiliyordu.

Cumhuriyetçi Parti içindeki yorumlar da pek yardımcı olmadı. Geçtiğimiz hafta sosyal medya platformu X’te soya üreten eyalet Iowa’yı temsil eden Cumhuriyetçi Senatör Chuck Grassley, ” ABD, çiftçileri soya fasulyesi pazarları için rekabet ederken Arjantin’e neden yardım etsin ?” diye sordu

CitiGroup, jeopolitik bir faktörün de olduğunu açıklıyor. Analistler, yeni bilgilerin eksikliği göz önüne alındığında, Milei’nin Çin’den çok benzer bir likiditeyi korurken ABD’den bu likiditeyi elde etmesinin pek olası olmadığına inanıyor. Asya ülkesi, Arjantin’e 18 milyar dolarlık bir kredi limiti sağlamış ve bunun 5 milyar dolarını kullanmış durumda. Bu nedenle, bu kredi limitini korurken 20 milyar dolarlık swap’a erişmesinin pek olası olmadığını düşünüyorlar.

Şu anda, 40 milyar dolarlık brüt rezervlerle Arjantin Merkez Bankası ara seçimlere kadar bir direniş eylemi yürütmek zorunda. Liberteryen Parti, 26 Ekim’de neredeyse tüm politikalarını riske atacak, çünkü zafer olmadan reformlarını daha ileriye götürmesi imkansız olacak ve Mauricio Macri’yi mahveden ve pesonun çöküşüne yol açan Peronizmin insafına kalacak.

Mucizeden krize

Buenos Aires seçimlerine kadar önemli bir endişe yoktu. Seçim bölgesi ülke nüfusunun %40’ını temsil etmesine rağmen, küçük bir yenilginin sorun olmayacağı Peronistlerin kalesi konumunda. Sorun şu ki, seçimler beklenenden çok daha büyük bir gerilemeye işaret ediyor. Peronistler oyları 13 puandan fazla bir farkla alarak tartışmasız bir zafer elde etti ve La Libertad Avanza, Milei’nin partisi ve geleneksel merkez sağ PRO arasındaki ittifak, 2023’te ayrı ayrı elde ettikleri %50’den sadece %33’e düştü.

Ekim seçimleri durumu sakinleştirebilir ve Arjantin’i zor durumda bırakabilir. Milei, devraldığı %25’lik aylık enflasyon oranını bu Eylül ayında %1,9’da tutmayı başarıyor. Bu dönüm noktasına ulaşmak ve geçen yıl GSYİH’yi %6,3 artırmak için hükümet, fedakarlıklarla dolu, tartışmalı önlemler almak zorunda kaldı. Büyük bir harcama kesintisi, kredi vermeyi kısıtlamak ve fiyatları dizginlemek için bankalara %53 oranında rezerv uygulanması gibi.

Ayrıca, reel ekonomiye kıyasla değerini “gerçekleştirmek” ve “iki para birimi”ne son vermek için büyük bir devalüasyon uyguladı. Hükümet pesonun somut bir değeri olduğunu iddia etse de, gerçek şu ki yürütme organının belirlediği değer, para biriminin gerçek değerine uymuyordu ve bu da yaygın bir çöküşü önlemek için döviz kontrollerinin (pesonun çekilmesinin engellenmesi) uygulanmasını gerektirdi . Bu önlem ve neredeyse ortadan kalkan döviz sorunu sayesinde, kontroller kısmen kaldırıldı; bu da yabancı yatırımı geri çekmede kilit bir faktördü ve paraları geri tutulduğu takdirde ülkeye asla geri dönmeyeceklerdi. Kontrolün yalnızca birkaç unsuru korundu; örneğin şirketlerin ülkeye geri gönderilmesine getirilen kısıtlama ve satın alındıktan sonra 90 gün beklemeden dolar satmanın yasaklanması.

“Teknik bir durgunluğun olasılığı giderek artıyor”

Tüm bunlar, ülkeyi nihayet istikrara kavuşturacak ve yabancı sermayenin girişine izin verecek bir “süper peso” yaratmayı amaçlıyordu. Bu, Güney Amerika ülkesinin ekonomisini canlandırma planının temel direklerinden biriydi , ancak istikrarlı bir para birimi olmadan Arjantin, muazzam bir ekonomik kaosla karşı karşıya kalacak ya da para birimi kontrollerine geri dönerek yıllar içinde kaydettiği tüm ilerlemeyi boşa çıkaracaktı.

Her halükarda, ekonomi son aylarda zaten gerilemeler yaşıyor ve son çeyrekte üç güçlü artışın ardından %0,1 daralma yaşadı . Pantheon, “Teknik bir durgunluk olasılığı giderek artıyor; vergi gelirlerindeki düşüş ve zayıflayan finansal göstergeler, zayıflığın önümüzdeki aylarda daha da belirginleşeceğini gösteriyor,” diyor.

Arjantin’in mucizesi boşa çıkabilir ve her şey birkaç hafta içinde yapılacak seçimlerin sonuçlarına bağlı. ABD, Arjantin’i kurtarmaya istekli olduğuna dair somut kanıt sunmadığı sürece, pesonun bu “ters tepmeleri” tekrar tekrar yaşanabilir. Şimdilik piyasa, Bessent’in sözlerine inanmıyor gibi görünüyor.

Ancak pesonun mevcut istikrarı, temelde kontrollü bir ekonomi ve piyasalara, yatırımcıların pesodan kaçmasını engelleyecek ve sistemi dengelemek için dolar getirmeye devam edecek bir iyimserliğe dayanıyordu. San Andrés Üniversitesi, son anketinde Milei’nin partisinin %39 oy oranıyla seçimi kazanacağını, Peronistlerin ise %34 oy alacağını gösteriyor . Ancak, bu ankete kadar 10 puan olan fark şu anda sadece 4,5 puan. Buenos Aires’teki gerilemenin ardından gerilim en yüksek seviyesinde ve ülkenin tüm gelişimi sorgulanıyor.